نظر به تأکید مقام معظم رهبری در استفاده صحیح و مناسب از ظرفیتهای علمی نخبگان در راستای توسعه کشور و لزوم حرکت انقلابی در مسیر رفع موانع و مشکلات تولید دانش و جنبش نرم افزاری و رسیدگی به نخبگان تحت پوشش بنیاد در استانهای مختلف بنیاد ملی نخبگان آذربایجان شرقی بر اساس سند راهبردی کشور در امور نخبگان به عنوان اولین بنیاد نخبگان در تاریخ 1388/02/06 با حضور معاون وقت علم و فناوری ریاست جمهوری و رئیس بنیاد ملی نخبگان آقای دکتر واعظ زاده و نماینده ولی فقیه در استان آذربایجان شرقی و استاندار استان آذربایجان شرقی رسماً افتتاح و شروع به فعالیت نموده است.

سند راهبردی کشور در امور نخبگان جزو معدود اسنادی است که تمامی مراحل علمی در تدوین سندهای ملی را طی کرده و تنها پس از یکسال از فرمایش مقام معظم رهبری و در اسفندماه سال 90 پیش نویس نهایی آن تکمیل شد. مهمترین اثر این سند تغییر نگاه به حوزه نخبگان است تا ما بتوانیم تعریف درستی از "نخبه" داشته باشیم که باید به چهار نکته برای انتخاب نخبه واقعی توجه داشت. بهره مندی از استعداد بالا، سعی و تلاش برای کسب تخصص، تلاش برای اثرگذاری در جامعه به ویژه در حوزه تخصصی خود و هم راستایی با آرمان های ملی از جمله شروط مورد نیاز انتخاب نخبه ها است.

بنیاد ملی نخبگان مسؤول تدوین سیاست‌های اجرایی، طراحی سازوکار تحقق اهداف سند و به تصویب رساندن آن در هیئت امنای بنیاد و ابلاغ آنها و هماهنگی و انسجام بخشی بین دستگاه‌های اجرایی کشور در اجرای سند و نظارت بر حسن اجرای آن است و موظف است پیشرفت کار را به صورت سالیانه به شورای عالی انقلاب فرهنگی گزارش کند. سند راهبردی کشور در امور نخبگان دارای 70 اقدام است که این اقدامات بر مبنای تغییر نگاه ها تدوین شده و سعی دارد تا نظام نخبگان و نقش بنیاد را از موضع تصدی گری به سمت سیاست گذاری و مدیریت کلان تبدیل سوق دهد. رویکرد تنوع در مقابل رویکرد یکسان سازی، استفاده از روشهای شناسایی غیر خوداظهارانه، رعایت تناسب میان حوزه فعالیت با معیارهای شناسایی، باز بودن دایره نخبگی برای ورود افراد و تبدیل حمایت‌های مالی مستقیم به پشتیبانی‌های فرصت آفرین و غیرمستقیم از جمله این اصول محسوب می شود. در این سند آمده است که دارا بودن استعداد درخشان و توانمندی ذاتی ویژه نعمت های تعهد آور هستند نه مزیت های توقع آفرین که باید توجه ویژه ای به این موضوع داشت.

در فصل چهارم سند راهبردی کشور درامور نخبگان، نحوه اجرایی سازی سند ذکر شده و بنیاد ملی نخبگان به عنوان نهاد برنامه ریزی، هماهنگی و نظارت و ارزیابی اجرایی سازی این سند معرفی شده و سایر دستگاه ها نیز به عنوان مسوولان اجرا و فرهنگ سازی این سند تعیین شده اند و همچنین در فصل چهارم و در 9 بند فرآیند اجرایی سازی تشریح شده است. مهمترین وظیفه دستگاههای مرتبط درباره استعدادها در هر حوزه ای شناسایی و هدایت هوشمندانه آنها و زمینه سازی برای اثرگذاری بر فعالیت آنها است. البته این حمایت ها تنها از جنس مالی نبوده و باید هم مالی و هم معنوی به صورت مستقیم و غیر مستقیم باشد.

با توجه به اینکه این سند یک میثاق ملی است اجرای آن به عهده تمام دستگاههای اجرایی کشور است و همه نهادها و دستگاه های مرتبط باید برای اجرایی شدن آن همکاری کنند. 40 دستگاه درگیر اجرای سند راهبردی کشور در امور نخبگان هستند ولی 8 دستگاه و نهاد نقش عمده تری در اجرای این سند دارند و آن نیز به دلیل این است که این هشت دستگاه در بیش از چهار اقدام درگیر هستند. بنابراین هدف از تأسیس این بنیاد، بعنوان یک ستاد عبارت است از برنامه‌ریزی وسیاستگذاری برای شناسایی، هدایت، حمایت مادی و معنوی استعدادهای برتر، جذب، حفظ و به‌ کارگیری و پشتیبانی از آنان در راستای ارتقاء تولید علم، فناوری و توسعه علمی و متوازن کشور و احراز جایگاه برتر علمی، فناوری و اقتصادی در منطقه براساس اسناد بالادستی (سند چشم انداز کشور درافق 1404 و سند راهبردی کشور در امور نخبگان) می باشد.